Assalomu aleykum hurmatli saytimiz foydalanuvchilari! Bugun men siz ixtiyoringizga “Oltin butsa” sovrini haqida ma`lumot berish maqsadida bu sovrin tarixi tamon yuzlandim. Balki siz buni jamoamizga nima taalluqli joyi bor deb o`ylayotgandirsiz. To`g`ri bu dunyo futbolchilari olishi mumkin bo`lgan sovrin hisoblanadi, o`z navbatida sevimli jamoamiz xisoblangan “Real Madrid” futbolchilari ham bu sovrindan benasib qolmaganlar albatta, shuning uchun ham men shu futbolchilar ismini tilga olishdan oldin bu sovrin haqida aytib o`tmoqchiman.

Xo`sh o`zi bu qanday sovrin? “Oltin butsa” UEFA tarkibiga kiruvchi mamlakatlar futbol chempionatlarida har yil mavsum yakunlari sarhisob qilinib bitta mavsumda eng ko`p gol urgan fudbolchiga beriladigan sovrindir. Birinchi marta “Oltin butsa” sovrinini 1968-yilda Fransiya mashhur gazetalaridan bir bo`lgan “L’ Ѐquipe” va “Adidas” kompaniyasi tomonidan kiritilgan bo`lib, unga ko`ra bu sovrin berishda bittagini qonun qoida bo`lgan yani chempionatlarning saviyasidan qat`iy nazar bir mavsumda eng ko`p gol urgan futbolchiga berilar edi. Bu tartibda “Oltin butsa” sovrindorini aniqlash 1992-yilga qadar davom etdi, chunki 1991-yil sovrinni o`z egasiga berishda sustkashliklarga yo`l qo`yilgan edida, natijada bundan birinchi navbatda Kipr Futbol federatsiyasi o`z qarshiliklarini bildiradi. Kipr Futbol federatsiyasi bu galgi sovrin noodatiy, qonunga hilof tarzda berildi deb xisoblashadi, buning asosiy sababi urilgan gollar soni bo`yicha “Oltin butsa” Kipr chempionatidagi futbolchiga berilishi kerak bo`lgan, sovrin esa Yugoslaviyalik futbolchi Darco Panchevga nasib etadi. Shundan so`ng, 1992-1996 - yillar mavsum oralig`ida bu sovrin berilishi to`xtatib qo`yiladi.

Buni qarangki, aziz futbol ixlosmandlari oradan ko`p vaqt o`tmay, bu sovrin yana dunyo futbolida o`z o`rnini topdi. Bu bilan nima demoqchiman, “Oltin butsa” sovrini qayta topshirish 1997-yilga kelib “ESM’’ (European Sports Magazines) va “Adidas” kompaniyasi tomonidan qayta ko`rib chiqiladi, natijada shartlar o`zgarmaydi: men unga shunday izox berdim, “sen ko`p gol kiritsang, men sovrinni senga beraman”, xozirda bu izox o`zini oqlamay qolmayapdi, bu sovrin uchun faqat hujumchilar emas balki hujum ortida xarakat qilayotgan fudbolchilar ham bu borada o`zlarini ko`rsatishmoqda, bunga misol tariqasida jomoamiz to`p urari Cristiano Ronaldoni aytishimiz mumkin, chunki u "Manchester United" klubida chap tamon yarim himoyachi sifatida to`p surgani hech kimga sir emas va yillar davomida o`zining gol kiritish qobiliyati xujumchilardan kam emasligini isbotlab kelyapdi. Shuning uchun ham xozirgi kunda kelib kimlardur uni xujimchi desa yana kimlardir yarim ximoyachi deb baxs boylab kelishmoqda. Bugun Ronaldo tinch qo`ya qolaylikda asosiy mavzuga qaytsak, xo`sh azizlar unday bo`lsa nima o`zgardi dersiz balki? Hozirgi kunga kelib fudbolchilar urgan har bir goliga ochko berish orqali bu sovrin egasiga topshirilsin degan qonun joriy qilinadi.

Bunga qonunga asosan har yilgi UEFA reytingi natijalariga ko`ra kuchli beshlikdan joy olgan beshta chempionatda to`p suradigan fudbolchilar har bir goliga ikki ochkodan, UEFA reytingining oltinchidan yigirma birinchi o`rinlaridan joy olgan chempionatdagi futbolchilarning har bir goliga 1,5 ochkodan va yigirma birinchidan keyingi barcha o`rinlarda joylashgan chempionatlarda urilgan har bir goliga 1 ochkodan beriladigan bo`ldi. Bu sistema ancha qulay va adolatli bo`ldi desak adashmagan bo`lamiz, zero hurmatli futbol ixlosmandlari har bir manlakat klublari futbolchilari o`zining texnikasi, tezligi, o`yinni ko`ra bila olish qobiliyati bilan ajralib turadi. Shunday ekan chempionatlar saviyasi ham har xil bo`lmasligi ham tabiiy holat, bu qonun esa anashu jixatlarga etibor bergan holda tuzib chiqildi. Qanaqa qilib deysizmi! Marhamat bularni Ispaniya, Belgiya va Shvetsiya chempionatlari misolida ko`rib chiqaylik. Xozirgi kunda bilasiz Ispaniya yetakchi chempionatlardan xisoblanadi, shuning uchun ham bu chempionatda har bir urilgan gol uchun 2 ochko beriladi. Belgiya! Bu chempionat EUFA reytingning 10 pag`onasini egallab turganligi sababli , har bir gol uchun 1,5 ochko hisobiga yozib qo`yishgan Shvetsiya! Bu mamlakat esa EUFA reytingining 24 - pag`onasida turganligi sabab bu chempionatda urilgan har bir gol uchun 1 ochko berib kelinmoqda, shu tariqa futbolchilar to`p urarlik borasida UEFA reytingida yuqori o`rinlar uchun va “oltin butsa” sovrini uchun kurashga qo`shilib kelishgan. Bu qonun – qoida hozirgi kunga qadar o`z kuchini saqlab kelmoqda. Davomi bor…..

Xodjiyev Doniyor (PRO100♥ReaLMaDRiD♥CR7)